Bhí níos mó ná 40% de na ceannaitheoirí tithe céaduaire i gCill Mhantáin, sa Mhí agus i gCill Dara lonnaithe i mBaile Átha Cliath anuraidh, de réir mar a léiríonn figiúirí nua go bhfuil méadú tagtha ar cheannacháin traschontae.
Léiríonn an phróifíl mhargaidh morgáiste is déanaí de chuid Cónaidhm na Baincéireachta agus na nÍocaíochtaí in Éirinn go bhfuil duine as gach ceathrar ceannaitheoir céaduaire go náisiúnta ag bogadh contae chun a gcéad teach a cheannach.
Tá na figiúirí níos airde fós i gCúige Laighean áit a bhfuil níos mó ná leath de na ceannaitheoirí céaduaire ag trasnú línte contae chun dul ar an dréimire réadmhaoine.
B’ionann ceannaitheoirí as Baile Átha Cliath agus idir 55% agus 60% de na ceannacháin tithe leathscoite agus sraithe sa Mhí agus i gCill Dara sa dara leath den bhliain seo caite.
Cé gur ceannaitheoirí ó Bhaile Átha Cliath ba chúis le 10% ar a laghad de na réadmhaoine a ceannaíodh i 11 chontae eile idir an Cabhán agus Loch Garman.
Dúirt Príomhfheidhmeannach an BPFI Brian Hayes go léiríonn na figiúirí go bhfuil srian leanúnach ar sholáthar sa phríomhchathair.
“Is dócha go léiríonn sé seo iomaíocht mhéadaithe idir ceannaitheoirí sa mhargadh réadmhaoine agus éileamh ollmhór ó cheannaitheoirí céaduaire, leis an gcohórt seo ag breathnú níos faide i gcéin agus ag éirí níos toilteanaí an contae a aistriú chun a gcéad teach a cheannach.
“Chomh maith leis sin, tá níos mó ná duine as gach cúigear den lucht saothair in Éirinn ag obair as baile ar bhonn rialta anois, de réir na bhfigiúirí is déanaí ó Eurostat, rud a thugann níos mó solúbthachta do cheannaitheoirí maidir le háit chónaithe a roghnú,” a dúirt sé.
Dúirt an tUasal Hayes freisin go bhfuil sciar níos mó d'idirbhearta nua ceannaithe ag contaetha criosanna comaitéireachta.
“I bhfianaise an tionchair a bhí ag Cabhair chun Ceannaigh agus an Scéim um an gCéad Tí maidir le dreasachtaí a thabhairt do FTBanna réadmhaoin nua a cheannach nó a thógáil, is díol suntais freisin gurbh ionann Cill Dara, an Mhí, Laois agus Cill Mhantáin agus thart ar 35% de na héilimh ar Chúnamh Ceannaigh in 2023.
“Léiríonn sé seo an tábhacht a bhaineann leis na contaetha seo maidir le soláthar tithíochta nua le ceannach agus thart ar 31% de na tithe scéime nua críochnaithe in 2023, dar leis an bPríomh-Oifig Staidrimh (CSO),” a dúirt sé.
I gcodarsnacht leis sin b'ionann iasachtaithe contae baile i mBaile Átha Cliath agus níos mó ná naonúr as gach deich gcinn de mhorgáistí a tarraingíodh anuas ansin – rud a chiallaíonn nach bhfuil daoine nach ón gcaipiteal den chuid is mó ag ceannach maoine ansin.
Ba é luach airmheánach na dtithe nuathógtha a ceannaíodh in 2023 ná €395,000 le luach morgáiste airmheánach de €319,000.
Mhéadaigh an aisíocaíocht morgáiste airmheánach míosúil dóibh siúd a bhí ag ceannach foirgneamh nua go €1,516 le sé mhí anuas de 2023 – suas beagnach €400 sa mhí ar an gcéad leath de 2021.
B’ionann Baile Átha Cliath agus beagnach an tríú cuid de na hiasachtaí morgáiste go léir in 2023, agus Corcaigh an chéad chontae eile ab airde ag 11.7%. Níor bhain contae ar bith eile barr 10%, agus Cill Dara sa tríú háit ag 8.3% d’iasachtaí nua.
