D'íoc an Roinn Coimirce Sóisialaí €92.6m le hoibreoirí saorthaistil anuraidh, a léirítear sa tuarascáil is déanaí ón Ard-Reachtaire Cuntas agus Ciste (C&AG).
Fuarthas amach i dtuarascáil an C&AG go raibh breis is milliún duine i dteideal saorthaistil ag deireadh na bliana seo caite, méadú 39% le deich mbliana anuas.
Tá beagnach ceann amháin as gach cúig chárta Saorthaistil in úsáid imithe in éag ach táthar ag glacadh leo mar gheall ar riaráiste maidir le cártaí athsholáthair a eisiúint.
D’iarr an Roinn Coimirce Sóisialaí ar oibreoirí taistil cártaí atá imithe in éag a urramú “de thuras na huaire” agus chuaigh 17% de na cártaí a bhí i gcúrsaíocht ar 1 Meitheamh na bliana seo in éag.
Dúirt an tArd-Reachtaire Cuntas agus Ciste “mar thoradh air sin, níl sonraí úsáide iomlána agus beachta do thurais saorthaistil ar fáil”.
Sa tuarascáil a foilsíodh inniu, dúirt an C&AG gur bunaíodh córas chun líon na bpaisinéirí saorthaistil a thuairiscigh na hoibreoirí trí chigireachtaí gan réamhfhógra agus seiceálacha ar an láthair a fhíorú.
Ní dhearnadh ach seacht spotseiceáil le hocht mbliana anuas agus ní dhearnadh aon cheann ó 2021 i leith.
As an dá spotseiceáil a rinneadh in 2021, de bhun tuairisce gan ainm, cuireadh deireadh le dhá bhealach agus baineadh an t-oibreoir den scéim.
Sa tuarascáil dúirt an C&AG go n-athraíonn bunús maoinithe na scéime FT thar chatagóirí oibreoirí ag rá “i gcásanna áirithe, tá sé bunaithe ar shocruithe oidhreachta nó ar shonraí taistil neamhiomlán, anabaí agus do-fhíoraithe”.
Dúirt sé gur íocadh díreach faoi bhun 73% de chaiteachas na scéime in 2023 (€67.5m) leis an NTA agus le Bus Éireann ar bhonn leibhéil úsáide measta oidhreachta nach bhfuil aon bhaint acu a thuilleadh.
“Go deimhin, bhí níos lú ná 5% de chaiteachas iomlán na scéime de €92.6m a íocadh in 2023 bunaithe ar shonraí úsáide iarbhír,” de réir na tuarascála.
D’aontaigh an Roinn Coimirce Sóisialaí le moladh ón Ard-Reachtaire oibriú le hoibreoirí taistil na scéime FT chun aistriú chuig córas íocaíochta d’oibreoirí atá bunaithe ar thurais iarbhír a dhéanann sealbhóirí cártaí FT PSC.
Dúirt an C&AG nach bhfuil ach dhá spotseiceáil déanta ag an Roinn ó 2017, rud a chiallaíonn go bhfuil sí ag brath go hiomlán ar an bhfaisnéis suirbhé úsáide as dáta a chuir na hoibreoirí ar fáil.
D’aontaigh Oifigeach Cuntasaíochta na Roinne gur cheart di a clár seiceálacha ar an láthair a thabhairt isteach arís chun dearbhú a fháil gur meastachán bríoch úsáide iad sonraí suirbhé.
Dúirt an Roinn Coimirce Sóisialaí leis an Ard-Reachtaire go bhfuil súil aici go mbeidh dréacht-tuarascáil ar mhúnla eile maoinithe do shaorthaisteal ar fáil roimh dheireadh na bliana 2024.
