Tá iarsmaí breis agus 1,600 duine a fuair bás le linn Phaindéime an Cholera in 1832 curtha arís i Reilig Ghlas Naíon i mBaile Átha Cliath.
Aisghabhadh a gcuid taisí idir 2015 agus 2016 le linn obair thochailte mar chuid de thionscadal Luas Traschathrach.
Chaill timpeall 22,000 Éireannach a mbeatha le linn Phaindéime an Cholera idir Márta agus Nollaig 1832. Tharla timpeall 6,000 de na básanna i mBaile Átha Cliath.
Ba é an dara paindéim calar den aois é, tharla an chéad cheann idir 1817 agus 1823.
Mar gheall ar a nádúr an-tógálach, cuireadh go leor íospartach in uaigheanna mais.
Le linn na n-oibreacha tochailte thángthas ar níos mó ná 19,000 cnámh aonair i lána idir Gráinseach Ghormáin agus an Chloch Leathan.
Creidtear gur othair iad le hIar-Pheansaí Mná Richmond i nGráinseach Ghormáin a bhí in úsáid mar ‘Ospidéal Cholera Bhaile Átha Cliath’ ó Aibreán 1832 ar aghaidh.
Tugann taifid le fios gur tháinig a chuid gairdíní in úsáid mar reiligí i mBealtaine 1832 tar éis do shuíomh roimhe seo ag Bully's Acre i gCill Mhaighneann a lánacmhainneacht a bhaint amach go tapa nuair a bhuail an Phaindéim Éire.
In 2010, d’aithin an Measúnú Tionchair Timpeallachta do Thionscadal Traschathrach Luas Lána Ghráinseach Ghormáin mar reilig fhéideartha, ach bhí roinnt éiginnteachta ann maidir lena suíomh beacht.
Thug taifid le fios go mb’fhéidir go raibh na hadhlacthaí suaite, dí-adhlactha agus ath-adhlactha i bpaiste talún tar éis do Phríomh-Iarnród an Iarthair Láir trí acra de shuíomh na bPinsean a cheannach sna 1870idí chun leathnú a dhéanamh ar a gclós iarnróid sa Chloch Leathan.
In 2015, d’aithin tochailtí tástála seandálaíochta ó Luas Traschathrach dhá trinse ina raibh na mílte iarsmaí daonna
Dheimhnigh anailís iar-thochailte thar cúig bliana gur iarsmaí de 1,617 duine a d’íospartaigh an Phaindéim Cholera iad. Mar sin féin, níorbh fhéidir sainaithint aonair a dhéanamh mar gheall ar aois agus nádúr na n-iarsmaí.
Ar maidin inniu, reáchtáladh searmanas i Reilig Ghlas Naíon i mBaile Átha Cliath chun plaic a nochtadh ag an láthair ar a bhfuil iarsmaí na n-íospartach curtha arís.
Tá leac uaighe a fuarthas ar feadh na n-iarsmaí suite freisin ar an láthair inar cuireadh iad.
Dúirt Bonneagar Iompair Éireann go raibh sé tábhachtach do gach duine a bhí páirteach sa tionscadal go ndéanfaí na hiarsmaí a athadhlacadh in áit scíthe oiriúnach.
“Ba thasc thar a bheith deacair do gach duine a bhí páirteach é tochailt na reilige, go háirithe mar gheall ar nádúr na tragóide daonna a léiríodh sna hoibreacha,” a dúirt an ráiteas.
“Ón tús ba mhian le TII a chinntiú go gcaithfí leis na daoine sin le meas.
“Tríd an adhlacadh foirmiúil seo i reilig naofa, tá sé ar intinn ag TII agus ag Iontaobhas Reilig Ghlas Naíon go ndéanfaí dínit na ndaoine sin a athbhunú, nach ndéanfar dearmad choíche ar a gcailliúint, agus go bhféadfaidís a bheith fágtha i síocháin anois.”
