Foilseofar inniu plean chun an córas iarnróid ar oileán na hÉireann a bhunathrú trí leictriú, toilleadh breise rianta, luasanna méadaithe agus seirbhísí níos minice.
Leagann an tuarascáil deiridh ón Athbhreithniú Straitéiseach Iarnróid Uile-Oileáin amach fís suas go dtí 2050 agus rinne na húdaráis thuaidh agus theas í a chomhchoimisiúnú.
Meastar go gcosnóidh cur i bhfeidhm na 32 moladh san athbhreithniú faoi 2050 idir €35-37 billiún.
Ina measc, tá plean chun an gréasán iarnróid ar fud an oileáin a mhéadú ó 2,300km go beagnach 3,000km, le hoscailt línte nua agus le hathoscailt iarlínte iarnróid.
Dá ndéanfaí na moltaí ar fad a sheachadadh, bheadh 700,000 duine breise ina gcónaí taobh istigh de 5km de stáisiún traenach.
Thabharfadh bealaí nua san athbhreithniú traenacha go dtí lár na tíre thuaidh ón Muileann gCearr go dtí an Cabhán, Muineachán, Ard Mhacha agus Port an Dúnáin, agus freisin siar ó thuaidh ó Phort an Dúnáin go Dún Geanainn, an Ómaigh, an Srath Bán, Doire agus Leitir Ceanainn.
D’athbhunófaí Conair Iarnróid an Iarthair idir Clár Chlainne Mhuiris agus Baile Átha an Rí, agus Iarnród Loch Garman Theas a nascann Loch Garman le Port Láirge freisin.
Áirítear leis an bhfís freisin pleananna chun Aerfoirt Bhaile Átha Cliath, Bhéal Feirste agus na Sionainne a nascadh leis an ngréasán iarnróid, agus cuid mhór den ghréasán aonra a uasghrádú go rianta dúbailte.
Thiocfadh laghdú ar amanna na dturas i gcás traenacha nua idirchathrach 200km in aghaidh na huaire, agus i gcásanna áirithe laghdófaí iad ina leath.
Bheadh siad níos minice freisin, agus seirbhísí in aghaidh na huaire idir cathracha molta.
Maidir le bealaí réigiúnacha agus tuaithe, moltar seirbhísí gach dhá uair ar a laghad.
Déanann an t-athbhreithniú foráil do dhícharbónú, le soláthar córas glan-charbóin trí leictriú lastuas ar bhealaí idirchathrach agus traenacha leictreacha nua.
Foilseoidh an tAire Iompair Eamon Ryan agus Aire Bonneagair Thuaisceart Éireann John O'Dowd an tuarascáil deiridh i nDún Dealgan inniu.
Leigh Nios mo: Ceadaíodh pleananna chun líonra DART a leathnú go Cill Dara agus go dtí an Mhí
Dúirt an tAire Ryan gur “lá tábhachtach d’oileán na hÉireann” a bhí ann agus “an fhís is uaillmhianaí don iarnród le céad bliain, ag tabhairt ar aghaidh chuig ré nua iarnróid sinn”.
“Ní hamháin go gceadaíonn iarnróid dúinn níos mó daoine agus lasta a iompar ar bhealach níos inbhuanaithe, is é an cónascaire iontach é, ag cur ar chumas inrochtaineachta réigiúnacha níos mó agus forbairt réigiúnach cothrom”, a dúirt sé.
Dúirt sé go bhfuil sé ag iarraidh go gcuirfí na moltaí i bhfeidhm chomh luath agus is féidir.
“Tá áthas orm go bhfuil obair ar siúl go maith anois le cúnamh ón mBanc Eorpach Infheistíochta maidir le conas is féidir linn dul ar aghaidh”.
Dúirt an tAire Bonneagair i dTuaisceart Éireann John O’Dowd go raibh an t-athbhreithniú “stairiúil” agus “creat bunaithe ar fhianaise chun infheistíocht inár ngréasán iarnróid a threorú amach anseo”.
Leanann an foilseachán dréacht-tuarascáil a eisíodh anuraidh agus comhairliúchán poiblí.
Tá moltaí na dtuarascálacha sa bhreis ar thionscadail eile cosúil leis an Dart+, atá ag dul ar aghaidh faoin bPlean Forbartha Náisiúnta 2021-2030.
Táthar ag súil go mbeidh an t-athbhreithniú seo mar bhonn eolais do chinntí ar infheistíocht iarnróid sa dá dhlínse suas go dtí 2050, chomh maith le rannpháirtíocht na Roinne Iompair ar an gcéad nuashonrú eile ar an bPlean Forbartha Náisiúnta.
