Tá an tÚdarás um Shábháilteacht ar Bhóithre (RSA) ag lorg ardú ar na táillí a ghearrtar ar thiománaithe don Tástáil Náisiúnta Gluaisteán (NCT), don tástáil tiomána agus do raon seirbhísí eile a chuireann sé ar fáil.
Tá iarrtha aige ar an Rialtas cead a thabhairt dó táillí a ardú, nó airgead breise a dheonú dó as acmhainní státchiste.
De réir cáipéisí a eisíodh do chlár RTÉ This Week faoin Acht um Shaoráil Faisnéise, rinne an RSA, a bhfuil buiséad de níos mó ná €90m euro aige in aghaidh na bliana, achomharc díreach chuig an Taoiseach Simon Harris cead a thabhairt dó táillí a ardú ón mbliain seo chugainn.
I measc na dtáillí atá sé ag iarraidh a ardú tá táillí don NCT, eisiúint ceadúnas tiomána, agus tástáil feithiclí tráchtála. Tá sé ag iarraidh freisin na táillí do thástálacha tiomána a ardú.
Tuigtear gurbh é ceann de na roghanna a mhol an RSA don Roinn Iompair ná táillí a ardú 10%.
Dá dtiocfadh méadú 10% ar an NCT d'ardófaí an táille faoi €5.50 go €65.50.
Maidir le tástálacha tiomána mhéadófaí na táillí faoi €8.50 go €93.50.
Scrúdaíodh méaduithe níos ísle i gcásanna eile.
Tá buiséad de thart ar €95m ag an RSA arna mhaoiniú trí tháillí a ghearrtar ar thiománaithe as na seirbhísí a sholáthraíonn sé.
I gcáipéis faisnéise a seoladh chuig comhairleoir speisialta an Uasail Harris roimh chruinniú leis i mí Aibreáin, dúirt an RSA go raibh brú suntasach ar a mhúnla féinmhaoinithe.
Dúradh in 2023 go raibh ioncam an RSA €7m níos ísle mar gheall ar “thionchar an innéacsaithe a ionsú”.
Tá sé réamh-mheasta go dtiocfaidh laghdú breise de €16.8m air seo in 2024 bunaithe ar thionchar bliana iomlán ar fud sheirbhísí seachfhoinsithe na heagraíochta.
Tuigtear go raibh ar an RSA arduithe pá, arduithe cíosa a íoc agus socrú a dhéanamh chun conraitheoirí a íoc breise mar gheall ar bhoilsciú níos airde.
Sa doiciméad faisnéise chuir sé in iúl nach bhfuil táillí méadaithe le 12 bhliain.
In achomharc díreach chuig an Uasal Harris, thug an RSA cuntas ar a “iarraidh ar mhaoiniú”.
Dúirt sé nach bhfuil an tsamhail mhaoinithe reatha “inbhuanaithe sa todhchaí gan idirghabháil chuí”.
Dúirt an RSA go raibh orthu obair ar dhá thosaíocht aireachta a chur siar: Athbhreithniú ar cheadúnais ilfhoghlaimeoirí a dheonú, agus athbhreithniú ar an gcuraclam tástála tiomána mar gheall ar “easpa acmhainní”.
“Is cláir mhóra ilbhliantúla iad araon a dteastaíonn maoiniú tiomanta uathu agus líon na ndaoine ceadaithe chun iad a sheachadadh. An bhfuil rogha ann maoiniú agus acmhainní a imfhálú do na tosaíochtaí sin?” d'iarr sé.
Thug an RSA le fios go raibh seirbhísí poiblí eile lena n-áirítear Údarás Aerfort Bhaile Átha Cliath (daa) agus Bonneagar Iompair Éireann (TII) in ann a dtáillí a ardú, ag rá go bhfuil TII tar éis táillí dola a ardú trí huaire in 18 mí.
“An féidir leis an RSA táillí ar a chuid seirbhísí a ardú ar aon dul le boilsciú nár ardaíodh le 12 bhliain?” scríobh sé.
Spreag sé an Rialtas airgead a leithdháileadh go díreach ón státchiste mura gceadófaí ardú táillí.
“Mura mbeadh méaduithe ar tháillí mar rogha ó 2025 ar aghaidh, an féidir athmhachnamh a dhéanamh ar leithdháileadh státchiste, i gcomhréir le tionchar an innéacsaithe, chun seirbhísí reatha a rith mar a iarradh roimhe seo?” an doiciméad luaite.
Is é príomhfhreagracht an RSA sábháilteacht ar bhóithre a chur chun cinn.
Leigh Nios mo: Básanna ar na bóithre ag méadú: Cén fáth a bhfuil Éire ag dul i ngleic leis an treocht Eorpach?
Go dtí seo tá 81 duine tar éis bás a fháil ar bhóithre na hÉireann i mbliana. Sin ardú 9% ar an tréimhse chéanna anuraidh agus a bhí ar an mbliain ba mheasa ar bhóithre na hÉireann le deich mbliana.
I ráiteas, dúirt an Roinn Iompair nach bhfuil “arduithe táillí” á mbreithniú faoi láthair.
Dúirt siad go bhfuil an tsamhail mhaoinithe chuí don RSA, lena n-áirítear an ról d'fhóirdheontas státchiste, mar chuid d'athbhreithniú leanúnach.
Dúirt an Roinn freisin go dtabharfaidh an tAire Stáit Jack Chambers réamh-mholtaí ón Athbhreithniú chuig an Rialtas roimh shos an tsamhraidh.
Cuireadh leis an ráiteas nach mór na méaduithe foirne atá á lorg ag an RSA a chomhaontú leis an Roinn Caiteachais mar chuid den phróiseas buiséadach bliantúil.
“Tá an próiseas seo ar siúl faoi láthair” a dúirt sé.
Dúirt an RSA go bhfuil siad ag obair ar fud a chláir oideachais, gníomhaíochtaí feasachta, cláir thaighde agus a chuid príomhsheirbhísí a sheachadadh chun daoine a shábháil agus gortuithe tromchúiseacha a chosc.
